Zamki krzyżackie na terenie Polski

Na Pomorzu, Warmii i Mazurach co krok można spotkać zamki, o których potocznie mówi się zamki krzyżackie. Budowano je w średniowieczu w XIII i XIV wieku, ale nie od razy były to zamki murowane. Początkowo były to zamki ziemno-drewniane budowane na miejscu pruskiego grodu. Dopiero po zagospodarowaniu danego obszaru i ugruntowaniu osadnictwa można było sobie pozwolić na murowana budowlę, która była trwała, ale droga. Tymczasem w początkowym okresie wysiłek wojenny skierowany na podboje pochłaniał większość funduszy. Murowany zamek wymagał przygotowania materiałów, a wypalanie odpowiedniej ilości cegieł, dachówek i ceramiki do wnętrz trwało przez wiele lat. Dlaczego budowano więc z cegły, skoro było to takie drogie i pracochłonne? Przyczyna była prosta, nie było tyle kamieni, starczało ich zaledwie na podmurówkę. W praktyce krzyżackie zamki murowane powstawały na ziemiach polskich do końca XIV wieku, później jedynie rozbudowywano lub modernizowano istniejące zamki. Był to więc stosunkowo krótki okres wzmożonego wysiłku finansowego, który przyczynił się do rozwoju państwa zakonnego, ale w dłuższym okresie to właśnie brak funduszy był przyczyną klęsk państwa zakonnego.

zamek w Kwidzynie

Jak wyglądał typowy zamek krzyżacki? Nie ma jednego typu, bo wielkość zamku była związana ściśle z jego przeznaczenie. Zwykle na dolnej kondygnacji były pomieszczenia gospodarcze, na pietrze pomieszczenia mieszkalne, a powyżej zbrojownia i zapasy. Duże zamki konwentualne, czyli pełniące funkcje klasztoru, były budowane dla kilkunastu braci zakonnych. Zawierały więc w sobie mieszkanie komtura, dormitorium, czyli mieszkanie dla braci, refektarz, salę obrad (kapitularz), latrynę, pomieszczenie dla chorych no i oczywiście kaplicę (kościół) . Mniejsze zamki budowano dla wójtów lub innych urzędników krzyżackich, inny był również układ pomieszczeń. Podobnie było z typowymi warowniami granicznymi. Więcej o zamkach krzyżackich – https://discover.pl/mapa-zamkow-krzyzackich-w-polsce/ .

Na Warmii i na Pomorzu możemy spotkać zamki biskupie i zamki kapituły, co oznacza, że nie tylko Krzyżacy budowali zamki w swoim państwie. Wynikało to wprost z organizacji państwa krzyżackiego narzuconej przez papieża, jako jeden z warunków zgody na utworzenie własnego państwa przez zakon krzyżacki. Przede wszystkim trzeba rozróżnić zakon krzyżacki, obecny w całej Europie środkowej od państwa krzyżackiego. Oczywiście Krzyżacy odpowiadali za bezpieczeństwo całego państwa, ale władza cywilna była podzielona. Na terenach podbitych utworzono cztery diecezje, którymi zawiadywali biskupi. Na terenie każdej diecezji trzecia część ziem podlegała władzy cywilnej biskupa, który z tych terenów wydzielał trzecią część na utrzymanie kapituły. A zamki budowali wszyscy: Krzyżacy, biskupi i kapituły. Najbardziej znanym zamkiem kapituły jest zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie i kapituły warmińskiej w Olsztynie. Natomiast najbardziej znanym zamkiem biskupim jest zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim.