Śladami Joannitów w Lubuskiem

Joannici to Zakon Maltański, pełna nazwa Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, potoczne nazwy: szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy. Powstał jako odpowiedź na potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego Królestwa Jerozolimy. Istniał jeszcze przed pierwszą wyprawą krzyżową jako bractwo prowadzące szpital i czasie krucjaty przekształcił się w zakon rycerski. Joannici przyjmowali w swoje szeregi rycerzy różnych narodowości. Przez lata zakon joannitów uzyskał wiele przywilejów w całej Europie, w tym także na terenach polskich, przejął również w dużej części majątek templariuszy. Po wyparciu z Palestyny, zakon osiadł na Cyprze, a następnie na wyspie Rodos utworzył państwo zakonne. Z Rodos Joannici zostali wyparci na początku XVI wieku i przenieśli się na Maltę, gdzie również utworzyli państwo zakonne. Przetrwało do 1798 roku do inwazji Napoleona. Zakon Maltański przetrwał w różnych formach i odmianach do dzisiaj.

Joannici kupili wieś i dobra w Łagowie w 1347 roku i natychmiast zorganizowali tam komturię, a w 1350 roku zaczęli budowę zamku w bardzo dobrze wybranym miejscu na wzgórzu w przesmyku między jeziorami. Miejsce to posiadało naturalne walory obronne. Jako pierwszy został zbudowany budynek mieszkalny i wieża, wplecione w mur na planie kwadratu. Stopniowo budowane pozostałe budynki, a teren otoczono murem zewnętrznym, który pełnił również funkcje muru oporowego. Zamek tylko raz brał udział w działaniach wojennych – w 1640 roku zajęli go Szwedzi i Brandenburczycy chcieli bezskutecznie go odzyskać. Po kasacie zakonów w 1810 roku zamek przeszedł w ręce państwa pruskiego, później w prywatne. Po II wojnie światowej został upaństwowiony, był cały czas użytkowany i przetrwał do dzisiaj. Obecnie w zamku jest hotel i restauracja, a z zamkowej wieży można podziwiać okolicę ( zobacz – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/ ).

Drugi zamek joannitów powstał w Słońsku, na bazie obronnego dworu rycerskiego z 1341 roku. Joannici przejęli go w 1426 roku, ale dopiero w połowie XVI wieku rozbudowano go, otoczono go fosą i zbudowano wieże. Po zniszczeniu przez Szwedów 1652 roku odbudowano go jako barokową rezydencję z cechami obronnymi. Pod koniec XVIII wieku fosę zasypano, zburzono mur obronny i dokonano kolejnej przebudowy. Po kasacie zakonów w zamku działało stowarzyszenia pod nazwą Zakon Joannitów Królestwa Pruskiego, powstało muzeum i archiwum zakonu joannitów. Zamek przetrwał wojnę, ale spłonął w 1975 roku, a teraz to ruiny. Gmina uzyskała finansowanie na zabezpieczenie ruin (czytaj – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/ ).

Obydwie miejscowości oferują znacznie więcej niż tylko zamki joannitów. W Łagowie jest kilka innych zabytków, a miejscowość jest znana i popularna dzięki specyficznemu mikroklimatowi. Słońsk to z kolei miejsce od którego zaczyna się zwiedzani Parku Narodowego Ujście Warty.